Η τραγωδία του παθητικού καπνίσματος

Του  Καθηγητή ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΠΕΧΡΑΚΗ

Το πρόβλημα του παθητικού καπνίσματος στην Ελλάδα είναι απλώς ένα ακόμη πρόβλημα υγείας. Είναι ένα κοινωνικό ζήτημα, ίσως μάλιστα εντονότατα πολιτικό.

ΣΧΟΛΙΑ

ΣΚΟΤΩΝΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ: 600.000 άνθρωποι κάθε χρόνο χάνουν τη ζωή τους από το παθητικό  κάπνισμα.
30% αυτών, δηλαδή 200.000, είναι ανήλικα παιδιά που τα θυσιάζουμε στο βωμό του κέρδους του καπνεμπορίου.
50.000 παιδιά κάθε χρόνο στην Ελλάδα, «πρέπει» να αρχίσουν το κάπνισμα προκειμένου να μη μειωθούν τα κέρδη κάποιων τρίτων.
ΕΛΛΕΙΜΜΑ  ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ  Εάν κάποιος σας δώσει ένα χαστούκι στο πρόσωπο, η υγεία σας δεν παθαίνει τίποτε, έχετε όμως κάθε δικαίωμα να τον πάτε φυλακή. Εάν κάποιος φυσήξει τον καπνό του πούρου του στο πρόσωπό σας, η υγεία σας

κινδυνεύει και δεν έχετε κανένα δικαίωμα να αμυνθείτε!

 Επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών

Κίνδυνος αιφνιδίου βρεφικού θανάτου
ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ: Πιθανότητα εμφάνισης εγκεφαλικών όγκων και μακροχρόνιων νοητικών ελλειμμάτων.
ΚΑΡΔΙΑ: Δυσμενείς επιδράσεις στην πρόσληψη οξυγόνου και στις αρτηρίες.
ΑΙΜΑ:  Πιθανότητα ανάπτυξης λεμφώματος.
ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ: Από πυρκαγιές προκαλούμενες από χρήση προϊόντων καπνού.
ΑΥΤΙΑ: Λοιμώξεις του μέσου ωτός (χρόνια μέση ωτίτιδα).
ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ: Αναπνευστικές παθήσεις (συμπεριλαμβανομένων της βρογχίτιδας και της πνευμονίας).
Επαγωγή και επιδείνωση άσθματος.
Χρόνια αναπνευστικά συμπτώματα (συριγμός, βήχας, δύσπνοια).
Μειωμένη πνευμονική λειτουργία.

     Ο όρος «παθητικό κάπνισμα» αναφέρεται στην εισπνοή καπνού που περιέχεται στον αέρα ενός κλειστού χώρου και αναπνέεται από όσους ανθρώπους βρίσκονται τυχαία, ζουν ή εργάζονται στο χώρο αυτό. Δύο είναι οι πηγές του ρύπου: α. Το ρεύμα του καπνού που παράγεται απευθείας από ένα αναμμένο τσιγάρο (secondary stream). Το τελικό μείγμα περιέχει πάνω από 4.000 χημικές ουσίες (σε σωματιδιακή ή αέρια μορφή), από τις οποίες οι 250 είναι επικίνδυνες, ενώ οι 70 είναι καρκινογόνες.

     Πιο πάνω έγινε αναφορά στις επιδράσεις του παθητικού καπνίσματος στο ανθρώπινο σώμα, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) καθορίζει ότι δεν υπάρχει όριο ασφαλείας στη συγκέντρωση των ρύπων αυτών στον αναπνεόμενο αέρα. Η ιατρική έρευνα αναφέρεται σε 25% αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια (εμφράγματα, αρρυθμίες, υπέρταση), σε 24% κίνδυνο για καρκίνους (ιδίως πνεύμονα), σε παροξύνσεις άσθματος και βρογχίτιδας, σε ρινίτιδες, ωτίτιδες, βήχα, πονοκέφαλο, ζάλη, ερεθισμό των ματιών κ.ά.  Το πρόβλημα όμως δεν είναι απλώς ένα ακόμη πρόβλημα υγείας. Είναι ένα τεράστιο κοινωνικό ζήτημα, ίσως μάλιστα εντονότατα πολιτικό, με σημαντικές νομικές προεκτάσεις. Πρόκειται για μια μορφή σκληρής βίας που η άσκησή της αφήνεται ανεμπόδιστη, παρά το γεγονός ότι στα θύματά της συγκαταλέγονται μερικά εκατομμύρια παιδιά και εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο.  

     Στη χώρα μας η κατάσταση είναι επιεικώς τραγική! Σύμφωνα με το ευρωβαρόμετρο του 2012, ποσοστό 18% των Ελλήνων εκτίθενται περισσότερο από 5 ώρες την ημέρα σε παθητικό κάπνισμα στο χώρο της εργασίας τους, ακολουθεί η Κύπρος με 9%, η Ρουμανία με 8% και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες με αντίστοιχη έκθεση μικρότερη  του 3%.  Το 11% των Ελλήνων αναφέρει ημερήσια έκθεση 1-5 ωρών, το 6% λιγότερο από 1 ώρα και το 23% ευκαιριακή έκθεση σε καθημερινή βάση στο χώρο που εργάζεται.

     Όλοι γνωρίζουμε ότι στη χώρα μας η καταστρατήγηση του νόμου για το παθητικό κάπνισμα στα κέντρα εστίασης και διασκέδασης είναι πλέον καθολική. Με απλά λόγια, είμαστε η μοναδική χώρα της Ευρώπης όπου το παθητικό κάπνισμα επιτρέπεται να ασκείται εξαναγκαστικά, εκβιαστικά και βάναυσα από όποιον θέλει και εις βάρος όποιου θέλει.

     Ένα παιδί με ήπιο άσθμα αποκλείεται  από τη διασκέδαση των φίλων του ή συμμετέχει σε αυτήν και έτσι παροξύνει το μικρό του πρόβλημα. Μια έγκυος γυναίκα δεν μπορεί να προφυλάξει το έμβρυο της από ένα βάρβαρο κλί.. πίσσας και νικοτίνης που η κοινωνία μας του  έχει προετοιμάσει ως υποχρεωτικό περιβάλλον ακόμη προτού γεννηθεί. Όσο για τον κάθε εργαζόμενο ? ούτε λόγος να γίνει. Είναι αφημένος στο έλεος κάθε προϊσταμένου που θεωρεί υποτιμητικό να βγει έξω για να καπνίσει ή κάθε «συναδέλφου» που έχει αυθαίρετα αναγάγει τη βαριά του εξάρτηση από τη νικοτίνη σε εργασιακό δικαίωμα. Χωρίς την παραμικρή συνδικαλιστική υποστήριξη, θυματοποείται μοιρολατρικά θεωρώντας ότι το παθητικό κάπνισμα είναι, ίσως το τελευταίο πρόβλημα που θα μπορούσε να επιλύσει στη ζωή αυτή.

     Πώς όμως φτάσαμε  ως εδώ; Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας έχει γλαφυρά χρησιμοποιήσει τους όρους κυβερνητικές «ολιγωρίες» και «παλινωδίες» προκειμένου να αποτυπώσει τις άθλιες πολιτικές επιλογές που συνειδητά θυσιάζουν τη δημόσια υγεία στο βωμό του καπνεμπορίου!

     Η Ελλάδα, όμως, είναι μια χώρα υπερήφανων ανθρώπων που δεν δέχονται τέτοιου είδους ντροπές. Στο ίδιο ευρωβαρόμετρο του 2012 αλλά και σε πολλές άλλες έρευνες εμφανίζεται να επιθυμεί τη σωστή αντιμετώπιση του θέματος και την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας σε ποσοστά μεγαλύτερα από τον μέσο όρο της Ευρώπης.

     Επιπλέον, έχει υπογράψει και επικυρώσει από το 2006 το σύμφωνο ? πλαίσιο του Π.Ο.Υ. για το κάπνισμα (Framework Convention on Tobacco Control), το άρθρο 8 του οποίου αναφέρει ρητά τα εξής: 1) Τα συμβαλλόμενα μέρη αναγνωρίζουν ότι η επιστήμη έχει αποδείξει ότι η έκθεση σε καπνό προκαλεί θάνατο, ασθένειες και αναπηρία. 2) Κάθε συμβαλλόμενο μέρος θα προωθήσει ενεργά την υιοθέτηση και εφαρμογή αποτελεσματικών νομοθετικών, εκτελεστικών, διοικητικών ή και άλλων μέτρων τα οποία θα προβλέπουν την προστασία από την έκθεση σε καπνό σε εσωτερικούς χώρους.       

Ο Παναγιώτης Μπεχράκης είναι πνευομονολόγος ? εντατικολόγος αναπληρωτής καθηγητής Φυσιολογίας της Αναπνοής του Πανεπιστημίου Χάβαρντ και Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τον Έλεγχο του καπνίσματος