Παν μέτρον δυσάρεστον
Μπίρης Παναγιώτης, Μαθητής Γ' Λυκείου, του 4ου ΓΕ.Λ. Τρίπολης
Με τον όρο "καταναλωτισμός", εννοούμε την ιδεολογία που κυριαρχεί στις σύγχρονες κοινωνίες για μια ολοένα αυξανόμενη κατανάλωση υλικών αγαθών. Η έντονη αυτή επιθυμία φτάνει να καταντά την κατανάλωση αυτοσκοπό και κύριο μέλημα της ανθρώπινης ζωής.
Η αλόγιστη κατανάλωση αγαθών δημιουργεί στον άνθρωπο επιπτώσεις ιδιαίτερα σε εποχές οικονομικής δυσπραγίας. Οι επιπτώσεις αυτές είναι πολύ σοβαρές, καθώς επεκτείνονται σε όλους τους τομείς της ζωής του ανθρώπου και μάλιστα με ιδιαίτερη οξύτητα. Η αλόγιστη κατανάλωση «υποδουλώνει» ψυχικά τον άνθρωπο, ο οποίος εξαρτά την ελευθερία του από την ευχέρεια την αγοράς και της κατανάλωσης περισσοτέρων αγαθών, προκειμένου να ικανοποιήσει τις τεχνικές ανάγκες που προβάλλονται και δημιουργούνται από τους μηχανισμούς διαφήμισης. Η επιδίωξη αυτή αν γίνει σταθερή και μόνιμη, καταντά, στο τέλος πάθος, εξάρτηση.
Ο σύγχρονος καταναλωτής στην προσπάθειά του να ανταποκριθεί στις οικονομικές απαιτήσεις των νέων προϊόντων αναγκάζεται να δουλέψει εξαντλητικά.(«Αν βέβαια βρίσκει δουλειά»). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δραματική μείωση του ελεύθερου χρόνου του που, αν θα τον αξιοποιούσε κατάλληλα, θα του προσέφερε την ευκαιρία για ανάπαυση, ηρεμία, περισυλλογή, ψυχαγωγία και ανανέωση των δυνάμεών του. Ξεπερνώντας, λοιπόν, συχνά τα όρια της αντοχής του, κλονίζεται η ψυχική και σωματική του υγεία.
Η έμμονη δε προσκόλληση του ανθρώπου στα υλικά αγαθά καταλήγει, συνήθως, σε παραμέληση της πνευματικής και ψυχικής καλλιέργειάς του. Από τη στιγμή που ενδιαφέρεται αποκλειστικά για την απόκτηση υλικών αγαθών, η γνώση, η τέχνη και η ψυχαγωγία γενικότερα τον αφήνουν αδιάφορο. Ο χαρακτηρισμός της εποχής μας ως αντιπνευματικής οφείλεται σε αυτό ακριβώς το γεγονός, ότι ο άνθρωπος έχει δώσει προτεραιότητα στα υλικά αγαθά και όχι στις πνευματικές αξίες.
Επιπρόσθετα, ανάλογη είναι και η στάση του απέναντι στις υλικές αξίες. Οι ηθικές αξίες υπαγορεύουν κανόνες συμπεριφοράς που διακρίνονται για το σεβασμό προς το συνάνθρωπο, για τα δημιουργήματα και τα δικαιώματά του. Για να ικανοποιήσει όμως, ο άνθρωπος την απληστία του γίνεται συχνά ιδιοτελής, κερδοσκόπος και αδιαφορεί για το ηθικό περιεχόμενο των πράξεών του. Μπορεί να καταφύγει σε αθέμιτα, ακόμη και σε εγκληματικά μέσα. Παραδείγματα που επιβεβαιώνουν τον ισχυρισμό αυτό διαδραματίζονται συνεχώς γύρω μας: χρηματισμός, ληστείες, ακόμη και δολοφονίες. Οι ενέργειες αυτές οφείλονται, κυρίως, στα πρότυπα που προβάλλονται, όπου στην πλειοψηφία τους είναι ανήθικα και προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Η χλιδή, ο εύκολος πλουτισμός και η προκλητική διαφθορά είναι ασυμβίβαστα με την παραδοσιακή ηθική της ενάρετης ζωής των προγόνων μας, στην οποία η τιμιότητα, η εγκράτεια και η δικαιοσύνη ήταν μόλις μερικές από τις αξίες που θωράκιζαν την ακεραιότητα της κοινωνίας. Σήμερα, για πολλούς, αυτά ακούγονται ντεμοντέ.
Η συνειδητοποίηση της τραγικότητας στην οποία βρισκόμαστε θα μας δώσει την λύση που ψάχνουμε. Το μέγεθος της ψυχικής φθοράς που έχουμε όλοι υποστεί δεν πρέπει να μας πτοήσει. Η συμβουλή μου: Παν μέτρον άριστον και όχι Παν μέτρον δυσάρεστον.